-->
Home
Trầm Cảm

PTSD – Nỗi Ám Ảnh Sau Sang Chấn Và Hành Trình Hồi Phục




1. Rối Loạn Căng Thẳng Sau Sang Chấn Là Gì?

Rối loạn căng thẳng sau sang chấn (Post-Traumatic Stress Disorder - PTSD) là một rối loạn tâm thần phát sinh sau khi một người trải qua hoặc chứng kiến một sự kiện sang chấn nghiêm trọng như tai nạn, chiến tranh, bạo lực, lạm dụng hoặc thiên tai. PTSD ảnh hưởng đến cảm xúc, suy nghĩ và hành vi, làm suy giảm chất lượng cuộc sống của người bệnh.

2. Nguyên Nhân Gây PTSD

PTSD có thể phát triển do nhiều yếu tố:

  • Sang chấn tâm lý nghiêm trọng: Chứng kiến hoặc trải qua những sự kiện như chiến tranh, tai nạn, bạo lực gia đình, lạm dụng tình dục, thiên tai.

  • Yếu tố di truyền và sinh học: Một số người có nguy cơ cao hơn do yếu tố di truyền hoặc mất cân bằng hóa học trong não.

  • Môi trường và tuổi thơ: Những người có tuổi thơ bị lạm dụng hoặc thiếu sự hỗ trợ dễ bị PTSD hơn.

  • Phản ứng sinh lý: Một số người có hệ thần kinh nhạy cảm hơn, dễ phản ứng mạnh với căng thẳng.

3. Triệu Chứng Của PTSD

Triệu chứng của PTSD có thể chia thành bốn nhóm chính:

a. Triệu Chứng Xâm Nhập (Intrusive Symptoms)

  • Hồi tưởng về sự kiện sang chấn dưới dạng hình ảnh hoặc ác mộng.

  • Cảm thấy như thể sự kiện đang tái diễn (flashback).

  • Phản ứng mạnh mẽ khi gặp những điều nhắc nhở về sang chấn.

b. Tránh Né (Avoidance)

  • Tránh những nơi, người hoặc hoạt động gợi nhớ đến sang chấn.

  • Cố gắng không nghĩ hoặc nói về sự kiện đã trải qua.

c. Thay Đổi Tiêu Cực Trong Nhận Thức Và Tâm Trạng

  • Cảm thấy tội lỗi, xấu hổ hoặc mất niềm tin vào bản thân và người khác.

  • Cảm giác xa cách, mất hứng thú với các hoạt động trước đây yêu thích.

  • Khó cảm nhận được những cảm xúc tích cực.

d. Phản Ứng Căng Thẳng Tăng Cao (Hyperarousal)

  • Dễ bị kích động, giật mình hoặc phản ứng quá mức.

  • Khó ngủ, ác mộng thường xuyên.

  • Khó tập trung và dễ bị cáu gắt.

4. Chẩn Đoán PTSD

Bác sĩ tâm thần hoặc chuyên gia sức khỏe tâm lý sẽ đánh giá dựa trên:

  • Tiêu chí chẩn đoán của DSM-5 (Cẩm nang Chẩn đoán và Thống kê Rối loạn Tâm thần).

  • Thời gian xuất hiện triệu chứng (tối thiểu một tháng sau sang chấn).

  • Mức độ ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày.

5. Phương Pháp Điều Trị PTSD

a. Liệu Pháp Tâm Lý

  • Liệu pháp nhận thức – hành vi (CBT): Giúp thay đổi suy nghĩ tiêu cực liên quan đến sang chấn.

  • Liệu pháp tiếp xúc kéo dài (PE): Đối mặt với ký ức sang chấn trong môi trường an toàn để giảm dần phản ứng lo âu.

  • Liệu pháp EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing): Sử dụng chuyển động mắt để xử lý ký ức đau buồn.

b. Dùng Thuốc

  • Thuốc chống trầm cảm (SSRIs, SNRIs): Giúp kiểm soát lo âu và trầm cảm.

  • Thuốc an thần: Được sử dụng trong trường hợp mất ngủ nghiêm trọng.

  • Thuốc ổn định tâm trạng: Hữu ích nếu người bệnh có các triệu chứng kích động mạnh.

c. Hỗ Trợ Từ Gia Đình Và Lối Sống

  • Tập thể dục thường xuyên: Giúp giảm căng thẳng và cải thiện tâm trạng.

  • Thực hành thư giãn: Thiền định, yoga giúp giảm lo âu.

  • Hỗ trợ từ gia đình và cộng đồng: Giúp người bệnh cảm thấy an toàn và không cô lập.

6. Lời Kết

PTSD có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống, nhưng với phương pháp điều trị phù hợp, người bệnh có thể dần hồi phục và kiểm soát được tình trạng của mình. Việc nâng cao nhận thức về PTSD giúp giảm kỳ thị và hỗ trợ những người mắc bệnh tìm được sự giúp đỡ kịp thời.

Đăng bình luận